Göcek Tüneli skandalında sular durulmuyor. Devletin yaptığı Göcek 2 Tüneli’ni bedava alma karşılığında tünelleri 6 yıl 20 gün erken devretme sözü veren firmanın, sonradan bu sözünden cayarak İstanbul Tahkim Merkezi’ne başvurduğu ve halkın zararına karar çıkarttığı bildirildi.
Göcek Tüneli İnşaat ve Taahhüt AŞ’nin 2006’da bitirip 2032 yılına kadar işletme hakkı aldığı Göcek 1 Tüneli zamanla yetersiz kaldı.
Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) trafiği rahatlatacak Göcek 2 Tüneli’nin yapım işini de firmaya önerdi. Karşılığında işletme süresini uzatmayı teklif etti. Tek tünelden bol para kazanan firma teklifi reddetti. KGM, 16.5 milyon dolar (yaklaşık 590 milyon TL) harcayıp Göcek 2 Tüneli’ni kendisi yaptı.
SÖZLEŞMEYE İTİRAZ ETTİ
KGM, 2018’de bitirdiği Göcek 2 Tüneli’nin işletmesini de firmaya verip karşılığında her iki tünelin devrinin 31 Aralık 2025’e çekilmesini önerdi. Firmanın eski Yönetim Kurulu Başkanı Necmettin Aydın, “Sözleşme gereği haklı olsak da halkın yararını düşünerek işletme süremizden 6 yıl 20 gün feragat ettik” dedi.
Anlaşma üzerine Yüksek Planlama Kurulu kararı çıkarılıp yürürlükteki sözleşmeye eklendi. Şirket ise tüneli devraldıktan sonra indirimden vazgeçti. Sözleşmeye itiraz edip İstanbul Tahkim Merkezi’ne başvurdu. Tahkim 7 Temmuz 2021’de verdiği kararla 6 yıl 20 günlük kesintiyi iptal etti, devir tarihini 20 Mayıs 2030 olarak belirledi. KGM karara itiraz etti. Ancak Ankara Bölge Adliye Mahkemesi davayı reddetti. Başvurulan Yargıtay da tahkim kararını 19 Temmuz 2022’de onayladı.
Tahkim zırhı firmayı koruyor
Yap-işlet-devret (YİD) sözleşmelerinde, anlaşmazlık durumunda firma çıkarlarını güvence için ‘tahkim’ şartı bulunuyor. YİD projelerindeki anlaşmazlıklar tahkim merkezlerinde karara bağlanıyor. Tahkiminin kararını hiçbir mahkeme esastan bozamıyor. Tahkim zırhı yüzünden, firma yararını gözeterek yapılmış projelerinin kamu lehine düzeltilmesinin mümkün olamayacağı belirtiliyor.
‘Söke söke alırlar’ demişti
Gökçek Tüneli skandalında yaşananlar akıllara Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 2011’de muhalefetin ve çevrecilerin tepki gösterdiği Kanal İstanbul projesinin ilk köprüsü için düzenlenen temel atma törenindeki konuşmasını akıllara getirdi. Erdoğan törende yaptığı konuşmada tahkime değinerek, “Yatırımcıları tehdit ediyorlar. ‘Geldiğimizde bilesiniz ki ödeme yapmayacağız, elinizden alacağız’ diyorlar. Bankaları, projeye ilgi duyan ülkeleri tehdit ediyorlar. Söke söke sizden bu paraları uluslararası tahkim yoluyla alırlar” demişti.
